26- İsyana Cevaz Vermezdi: İmam Ahmed, bazı siyasetle ilgili çalışmalarında esere uyan, itidal mesleğinden ayrılmıyan bir tutum içindedir. Ashab ile ilgili görüşlerinde menkul eserlere bakar, sahabe ve Tabiinin (Allah onlardan razı olsun) ekserisinin sözüne uyardı. Her çalışmasında olduğu gibi bu hususta da âsâra uyar. Hilâfet ve Halife mes´elesinde, kim seçildi ve nasıl seçtiler, bunlarda fitneden kaçınan olumlu bir tutumu vardı. Müslümanların birliğini korumaya gayret ederdi. Mütegallibeden olan bir İmam-Halife zalim dahi olsa- ona karşı isyan etmektense, itaat etmeği tercih ederdi. Çünkü isyan, milleti parçalar. Siyaset mes´elesinde İmam Ahmed in görüşü ile İmam Mâ-lik´in görüşü birbirine benzer. Ashabın mertebelerini sıralamada birleşirler,…
Yazar: admin
35- Hadis´e Dayalı Bir Fıkıh Alimi: Bizim çalışmalarımızın asıl maksadı, onun Hadis´teki yerini belirtmektir. Siyaset ve inanç hakkındaki görüşlerini bir giriş olarak anlattık. Çünkü o, bu gibi konulara girmek istememesine rağmen, çağındaki fikir cereyanları, zamanın icapları ve Mutezile nin ortaya attığı ve onları destekleyen halifelerin tutumları tesiriyle bu konuda konuşmak zorunda kaldı. Bununla beraber, konuşurken yine sapık fırkalarla tartışmaya girmekten kaçındı. Yalnız herhangi bir kişi, irşad maksadıyla bir soru sorarsa, o zaman görüşünü açıkladı, çünkü o rehber tutulan bir mürşitti, kendisinden sorulunca, hidayet yoluna daveti vazife bilirdi. Yalnız söyler, fakat uzatmazdı, görüşünü açıklar, tartışmaya girmezdi. Görüşünde ısrar eder, bu uğurda…
41- Müsned´i Yazması: En büyük Hadis kitabı olan Müsned onun rivayet ettiği, topladığı Hadisler Mecmuasıdır (40 bin kadar Hadis var) Onları toplamak için yeryüzünün sırtına binerek nice yerler dolaştı. Bu kitap, toplamış olduğu Hadislerin bir hulasasıdir, Hadis alimleri, Hadis okumağa 180 hicri yılında başladığını söylerler ki, bu da Müsned´i toplamağa başladığı yıldır. Hayatını anlatırken bunları söyledik. Minheci A hm e d kitabında buna 180 yılında başladı der.[1] Yukarıda, Ahmed´in yazmayı hoş görmediğini söyledik. Fakat Hadisleri yazardı. Müsned´i yazmaya daha gençliğinde başladı. Bunun sebebini, oğlu Abdullah´ın bir sorusu üzerine şöyle açıkladı. Abdullah´tan şöyle rivayet olunur:«Babama neden kitap yazmağı hoş görmüyorsun, halbuki…
52- Yazdığı Kitaplar: Yukarıda söylediğimiz gibi, İmam Ahmed, mezhebine kaynak olacak, müracaat olunacak bir fıkıh kitabı yazmadı. O yalnız Hadisleri yazardı. Ulema, onun fıkıh mevzularına dair bazı kitapları oluduğunu söylerler: Menasiki Kebir, Menasik-i Sağır, arkasında namaz kıldığı, fakat namazı yanlış kılan imam için yazdığı bir namaz risalesi var, ki bu basılmıştır. Bu kitaplarda da eser ve Hadis dolu. Onlarda kıyas, rey, fıkhı hüküm çıkarma gibi birşey yok. Nasslan anlatmak var. Namaz risalesi, Menasik-i Kebir ve Sagir, fetva itibariyle fıkıh ile ilgili ise Hadis Kitapları gibidirler. İbadete dair nasslan ete almış, amele dair rivayetlerle dolu. Yazdığı kitapların hepsi Hadis´e dair olup…
58- Fıkhını Nakil Edenlerin Başlıcaları: İmam Ahmed´in talebeleri çoktu. Bir kısmı ondan Hadis rivayet etti, bir kısmı da hem Hadis, hem fıkıh naklettiler. Bir kısmı da fıkıh rivayetiyle şöhret kazandılar. Minhecî Ahmed kitabı sahibi bunları sıralamış, fakat kesin bir sayı ve´rememiştir. Onların çoğunu zikrettikten sonra fıkıhtaki mertebelerini şöyle beyan eder: «İçlerinden bir kısmı az, bir kısmı çok nakletmiş, onlar da aralarında derece derece, nakil hıfz bakımıdan Ahmed´e göre farklı. Çok nakil edenlerden bazıları: İbrahim Harbî, İbrahim b. Hâni,oğlu İshak, Ebû Talib Mişkâtî, Ebu Bekr Mervezi, Ebu Bekr Esrem, Ebu Haris Ahmed, İshak B. Mensur Kevseç, İsmail Salih!, Ahmed b. Muhammed…
60- Oğlu ve Talebesi Salih: 209 H./902 M. İmam Ahmed´den ders alanlar pek çoktur. Hanbeliler belki bunların sayısında biraz mübalağa yapıyorlar, fakat mübalağa adedini in-dirsek bile, geri kalan yine az değil. Biz onun ilmini yaymada büyük gayret gösteren talebesinden bir kısmını seçip tanıtacağız: 1- Salih b. Ahmed b. Hanbel: İmam Ahmedin büyük oğludur. Babası onun terbiyesine çok itina etti. Kendisi gibi zühd ve takva sahibi olmasına çalıştı. Onun terbiyesinde tuttuğu yol, güzel örnek olacak bir yoldur. Güzel ahlâk sahibi olmayı pratik, müşahede yoluyla sağlamayı, tatbikata önem vermeği aşılar. Şöyle ki, İmam Ahmed´i ziyarete, takva sahibi güzel ahlâklı bir zat geldiği…
76- Kavil ve Rivayetlerin Çokluğu Sebebi: Hanbeli Mezhebinde kaviller ve rivayetler gerçekten çok. Bunun sebepleri şunlardır: a- İmam Ahmed (Allah razı olsun) takva sahibi bir zattır, dinde bıd´atı sevmez, kuvvetli açık delil olmaksızın fetva vermezdi. Fetva vermek zorunda kalınca cevapta tereddüt ederdi. Bazen reyiyle fetva venr, sonra o hususta bir eser bulur, o da verdiği fetvaya muhalif ise, Hadise uymak için o fetvadan dönerdi. Bazı döndüğü o ilk fetvayı kime verdiğini hatırlamaz, böylece ondan bir mes´ele için iki kavil ortaya çıkardı. Ve bu nakil olunurdu. Gerçekte onun reyi bir, fakat rücu´u bilinmiyor b- Ahmed kendisi bazen mesele hakkında iki kavil…
90- Ona Sorulanların Çokluğu: Minhecül-Ahnrted yazarı, İmam Ahmed´in fıkıhtaki mevkiini anlatırken şunu nakleder: «Abdülvahap Varrak demiş ki: «Ahmed b. Hanbet´in bir benzerini görmüş değilim.» Onun ne gibi üstünlüğünü gördün demişler. Cevap vermiş: «Adama 60.000 mes´ele soruldu, hepsine de filandan dinledim filan haber verdi, diye cevap verdi.» Bu söz iki şey gösterir: 1- Sorulan fıkıh mes´elelerinin çokluğu, altmış bin kadar sayısı, az değil. Bunda mübalağa olduğu belli, fakat mübalağayı hesaptan düş-sek, yine az kalmaz. Demek Ahmed´e bu kadar çok mes´ele soruluyor. Horasan ve Horasan´dan ötesi, Irak, İran ve bunların dolayında olan Müslümanlar, Ahmed´in şöhretini duymuşlar, onun takvasına,doğrulu-ğuna inançları tam, onu soracak…
97- Hanbeli Fıkhı Beş Asla Dayanır: İbni Kayyım, İmam Ahmed in fetvalarında beş asla dayandığını söyler. Birincisi: Nasslardır. Nass buldu mu, onunla fetva verir, başka bir şeye bakmaz. Nassı sahabe fetvalarından önde tutar. İbni Kayyım, nassa bakarak sahabe fetvalarını terkettiğine dair örnekler verir. Şöyle ki: «Hamile kadının vefat iddeti hamileliğin sona ermesiyle biter, diyor. Ve Eb´adül-eceleyn yani namılle vefat müddeti hangisi daha uzun sürerse, onu bekletmiyor. Bunda Eslemiyye Hadisini alıyor, Abdullah İbni Abbas ve bir rivayete göre Hz. Ali´nin fetvasını almıyor. Yine ihtiiaf-ı din mirasa mani olduğu halde, Müslümanı, Müslüman olmıyana mirasçı yapan Muâz, ve Muâviye kavillerini, mirasa mani olan…
98- Kitaba Dair Bahisler: Dinin temeli ve anadireği Kur´an-ı Kerim´dir, hükümlerin ana kaynağı O dur. Zamanların ve mekanların değişmesiyle onun hükümleri değişmez. Onun getirdiği hükümler bütün insanlara şamildir. Bir bölüğü bırakıp diğer bölüğe hitabetmez, hitabı bütün insanlaradır. Sahih İslam inancını o beyan eder, bütün hükümleri o bildirir. O, İslam Dininin ilk kaynağı olduğundan ulema eskiden beri onun üzerinde çalışmalar yapmışlar, ondan hüküm alma yollarını tesbit etmişler, ibaresinden, işaretinden, naslarından, zahirinden nasıl mana çıkarılır araştırmışlar, müteşabih olanları te´vil, mücmel olanları beyan etmişler, Aam ve hâs olanları ayırmışlar, nasih ve mensuhunu bildirmişler ve Kur´an´la ilgili her ilmi çalışmayı yapmışlar, bazı hususlarda ihtilafa…