Zebh, hayvanın boğazına bıçak vurup boğazlamak ve damarlarını kesmek demektir. Boğazlanmış veya boğazlanacak hayvana da “Zebiha” denir.
Tezkiye de, boğazlamak anlamında olup dinimizde iki türlüdür:
Birisi hakîkî ve ihtiyarî tezkiyedir. Bu da bir hayvanı usulü üzere keskin bir aletle boğazlamaktır. Diğeri de, hükmî ıztırarî tezkiyedir. Bu da, bir avın aldığı yaradan ibarettir. Bir av, şartlarına uygun olarak bu yaradan ölürse, boğazlanmış sayılır.
Bir hayvanın göğsü üstünden bıçak vurup damarlarını kesmeye “Nahr” denir. Deveyi, zebh etmek (çenesinin altından kesmek) mekruhtur.
Zebh (Boğazlama) İşlemi
Din kurallarına uygun olarak boğazlama, nefes borusu ile yemek borusunun ve bunların yanlarında bulunan iki damarı kesmekle yapılır. Bu dördünden üçünün kesilmesi, İmam Azam´a göre yeterlidir. İmam Ebû Yusuf´a göre, Nefes borusu ile yemek borusunu ve iki damardan da birini kesmek şarttır. İmam Muhammed´e göre de, bu dört organdan çoğunu kesmiş olmalıdır.
Hayvanları boğazlamak hususunda damarlarını kesip kanlarını akıtacak kesici bir alet yeterlidir. Bıçak kâfi olduğu gibi, keskin kamış kabuğu ve cam parçası da yeterli olur. Ancak bu alet, hayvana eziyet vermeyecek şekilde keskin olmalıdır. Hayvanı yere yatırdıktan sonra bu aleti bileylemeye çalışmak mekruhtur. Hayvanı ayağından tutarak kesim yerine çekmek ve sürüklemek de mekruhtur. Hayvanı boynunun altından (boğazından), değil de üstünden kesmek ve daha hayvanı soymadan kafasını kesip atmak da mekruhtur.
Hayvanı boğazlarken Besmele çekmek şarttır. Boğazlamada Yüce Allah´ın mübarek isimlerinden herhangi birini söylemek yeterlidir. Allahü Ekber, Allahü Azam, Allah denilmesi gibi…
Fakat Allah Tealâ´nın ismini dua maksadı ile söylemek yeterli olmaz. “Allahümmeğfir-lî” denilmesi gibi…
Hayvanı keserken: “Bismillâhi Allahü Ekber” denilmesi müstahabdır.
Hayvanı kıble tarafına çevirerek kesmek sünnet olduğundan bunu yapmamak mekruhtur.
Besmele kasden terk edilirse, hayvanın eti yenmez, haram olur. Fakat unutarak terk edilirse, böyle kesilen hayvanın eti yenir. Çünkü unutarak yapılan kusurlar bağışlanmıştır.
(İmam Şâfiîye göre, hayvanı sadece boğazlamak yeterlidir. Besmele okunması bir müekked sünnettir. “Bismillâh” denmese de, kesilen hayvanın eti yenir, haram olmaz. Bu görüş, Ebû Hüreyre ile İbnî Abbas´dan (radıyallahü anhüm) rivayet edilmiştir. Ancak bu görüş diğer müçtehidler tarafından kabul edilmemiştir. Bununla beraber Şafiîlerce de, besmeleyi terk etmek mekruhtur.)
